thitinob
3 May 2006
ฐิตินบ โกมลนิมิ
เขียนเรื่องนี้ในวิชาฝึกปฏิบัติ ของหลักสูตรสตรีศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เพื่อเป็นนักมนุษยวิทยาแนวสตรีนิยม แต่ก็ "ขบ" กับอาจารย์ที่ปรึกษาที่ต้องการให้ไปฝึกปฏิบัติกับองค์กสตรีที่ทำงานช่วยเหลือผู้หญิง เมื่อฐิตินบ ยืนยันว่าจะลงศึกษาพื้นที่ตลาดสดให้ได้ อาจารย์ที่ปรึกษาก็มีคำถามใหม่มาท้าทายอีกว่า "แม่ค้าในตลาดสดมีปัญหาอะไร?"
จะทำอย่างไรดีเมื่อนักศึกษากับอาจารย์ที่ปรึกษามีมุมมองการวิจัยที่แตกต่างกัน?
หัวใจของการศึกษาชิ้นนี้ คือการเข้าไปศึกษาชีวิตแม่ค้าในตลาดสดเทเวศร์จำนวนหนึ่งด้วยมุมมองสตรีนิยมผ่าน "เรื่องเล่า" (narrative) และ "ชีวิตประจำวัน" (practice of everyday life) ที่สามารถเชื่อมโยงพร้อมกับถ่ายทอด "ประสบการณ์" ระหว่างผู้เขียน (หรือผู้เล่า)และแม่ค้าได้อย่างเนียนแน่น ทั้งนี้ การเข้าไปเรียนรู้กระบวนการจัดการชีวิตของผู้หญิง-แม่ค้า ที่ประกอบกันเป็นเครือข่ายอาหาร(ชุมชนอาหารสดของคนรากหญ้า) ทั้งในแง่เศรษฐกิจจนถึงการเมืองระดับครอบครัว ทำให้เห็น "คน" อีกจำนวนมากที่ถูกทำให้มองไม่เห็นหรือไม่เคยมองเห็นมาก่อนเป็น "เครือข่ายชีวิต" หลังแผงค้า โดยมีอาหารเป็นสื่อกลางความสัมพันธ์ (เช่น เด็กเก็บขยะ เด็กส่งของ เด็กเดินโพย เด็กเหล่านี้เรียนหนังสือน้อยไม่สามารถหาอาชีพได้ด้วยใบปริญญา การค้าระดับรากหญ้าอย่างตลาดสดต่างหากที่พยุงเด็กเหล่านี้ไว้ คนเหล่านี้มิได้ถูกกดให้เป็นคนชนชั้นล่างเพราะการศึกษาอย่างเดียว แต่ระบบโครงสร้างทางเศรษฐกิจเข้าร่วมซ้ำเติมให้เขาไม่สามารถลืมตาอ้าปากได้) นอกจากนี้ผู้เขียนยังเห็นการเอาชีวิตรอดของแม่ค้าภายใต้โครงสร้างสังคม ทั้งที่เกื้อหนุนและบางครั้งเองก็ดิ้นรน ต่อต้าน ต่อรองควบคู่กันไป และหากเครือข่ายอาหารเหล่านี้ล้มลงย่อมทำให้เครือข่ายชีวิตของคนจำนวนมากแตก ทลายลงเป็นลูกโซ่เช่นเดียวกัน สตรีศึกษาจึงเข้ามาเปิดพื้นที่ให้ "เสียง" เหล่านี้เป็นที่ได้ยินควบคู่กับการวิพากษ์สังคม และสะท้อนให้เห็นว่ามีอิทธิพลจากสิ่งใดที่กดทับ "เสียง" ของคนเหล่านี้ไว้
ท้ายเทอม เกรดของวิชานี้ตกต่ำมาก แต่ดร.นลินี ตันธุวนิช ที่เคยฟังการนำเสนอการศึกษานี้ในห้องเรียน ให้นำหัวข้อนำนี้ไปนำเสนอในการประชุมวิชาการระดับชาติ สาขาสังคมวิทยา ครั้งที่ 2 ของสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ หัวข้อ พลังสังคมไทยในทศวรรษหน้า : ทางเลือกกับความเป็นจริง? ปี 2546 และได้รับคัดเลือกนำเสนออีกครั้งในการประชุมวิชาการ Women's World 2005 จัดโดย Ewha Womans University ที่ประเทศเกาหลี
บทคัดย่อ
ตลาดสด: พื้นที่ความสัมพันธ์ของผู้หญิงผ่านอาหารฉบับเต็ม
เขียนเรื่องนี้ในวิชาฝึกปฏิบัติ ของหลักสูตรสตรีศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เพื่อเป็นนักมนุษยวิทยาแนวสตรีนิยม แต่ก็ "ขบ" กับอาจารย์ที่ปรึกษาที่ต้องการให้ไปฝึกปฏิบัติกับองค์กสตรีที่ทำงานช่วยเหลือผู้หญิง เมื่อฐิตินบ ยืนยันว่าจะลงศึกษาพื้นที่ตลาดสดให้ได้ อาจารย์ที่ปรึกษาก็มีคำถามใหม่มาท้าทายอีกว่า "แม่ค้าในตลาดสดมีปัญหาอะไร?"
จะทำอย่างไรดีเมื่อนักศึกษากับอาจารย์ที่ปรึกษามีมุมมองการวิจัยที่แตกต่างกัน?
หัวใจของการศึกษาชิ้นนี้ คือการเข้าไปศึกษาชีวิตแม่ค้าในตลาดสดเทเวศร์จำนวนหนึ่งด้วยมุมมองสตรีนิยมผ่าน "เรื่องเล่า" (narrative) และ "ชีวิตประจำวัน" (practice of everyday life) ที่สามารถเชื่อมโยงพร้อมกับถ่ายทอด "ประสบการณ์" ระหว่างผู้เขียน (หรือผู้เล่า)และแม่ค้าได้อย่างเนียนแน่น ทั้งนี้ การเข้าไปเรียนรู้กระบวนการจัดการชีวิตของผู้หญิง-แม่ค้า ที่ประกอบกันเป็นเครือข่ายอาหาร(ชุมชนอาหารสดของคนรากหญ้า) ทั้งในแง่เศรษฐกิจจนถึงการเมืองระดับครอบครัว ทำให้เห็น "คน" อีกจำนวนมากที่ถูกทำให้มองไม่เห็นหรือไม่เคยมองเห็นมาก่อนเป็น "เครือข่ายชีวิต" หลังแผงค้า โดยมีอาหารเป็นสื่อกลางความสัมพันธ์ (เช่น เด็กเก็บขยะ เด็กส่งของ เด็กเดินโพย เด็กเหล่านี้เรียนหนังสือน้อยไม่สามารถหาอาชีพได้ด้วยใบปริญญา การค้าระดับรากหญ้าอย่างตลาดสดต่างหากที่พยุงเด็กเหล่านี้ไว้ คนเหล่านี้มิได้ถูกกดให้เป็นคนชนชั้นล่างเพราะการศึกษาอย่างเดียว แต่ระบบโครงสร้างทางเศรษฐกิจเข้าร่วมซ้ำเติมให้เขาไม่สามารถลืมตาอ้าปากได้) นอกจากนี้ผู้เขียนยังเห็นการเอาชีวิตรอดของแม่ค้าภายใต้โครงสร้างสังคม ทั้งที่เกื้อหนุนและบางครั้งเองก็ดิ้นรน ต่อต้าน ต่อรองควบคู่กันไป และหากเครือข่ายอาหารเหล่านี้ล้มลงย่อมทำให้เครือข่ายชีวิตของคนจำนวนมากแตก ทลายลงเป็นลูกโซ่เช่นเดียวกัน สตรีศึกษาจึงเข้ามาเปิดพื้นที่ให้ "เสียง" เหล่านี้เป็นที่ได้ยินควบคู่กับการวิพากษ์สังคม และสะท้อนให้เห็นว่ามีอิทธิพลจากสิ่งใดที่กดทับ "เสียง" ของคนเหล่านี้ไว้
ท้ายเทอม เกรดของวิชานี้ตกต่ำมาก แต่ดร.นลินี ตันธุวนิช ที่เคยฟังการนำเสนอการศึกษานี้ในห้องเรียน ให้นำหัวข้อนำนี้ไปนำเสนอในการประชุมวิชาการระดับชาติ สาขาสังคมวิทยา ครั้งที่ 2 ของสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ หัวข้อ พลังสังคมไทยในทศวรรษหน้า : ทางเลือกกับความเป็นจริง? ปี 2546 และได้รับคัดเลือกนำเสนออีกครั้งในการประชุมวิชาการ Women's World 2005 จัดโดย Ewha Womans University ที่ประเทศเกาหลี
บทคัดย่อ
ตลาดสด: พื้นที่ความสัมพันธ์ของผู้หญิงผ่านอาหารฉบับเต็ม